موضوع: شعر - ادبيات نويسنده: قيصر امين پور ناشر: افق نوبت چاپ: ششم تعداد صفحات: 64 صفحه تيراژ: 2000 نسخه قطع: رقعي قيمت: 20000 ريال
معرفي کتاب:
غنچه با دل گرفته گفت:
«زندگي،
لب ز خنده بستن است
گوشه‌اي درون خود نشستن است.»
گل به خنده گفت:
«زندگي شكفتن است
با زبان سبز، راز گفتن است»
تو چه فكر ميكني؟
راستي كدام يك درست گفته‌اند؟
من كه فكر مي‌كنم
گل به راز زندگي اشاره كرده است
هر چه باشد او گل است
گل يكي دو پيرهن
بيشتر ز غنچه پاره كرده است.
قيصر امين‌پور، شاعر نام آشناي معاصر در مجموعه شعر به قول پرستو مي‌كوشد پنجره‌اي تازه به روي نوجوان امروز بگشايد و او را به تماشاي افق‌هاي متفاوتي ببرد كه تصاويرش را جز در واژه‌هاي او نمي‌توان به تماشا نشست.
از اين رو سروده‌هاي امين‌پور نه تنها براي نوجوانان كه براي مخاطب بزرگسال هم خواندني است.
فهرست:
زندگينامه دكتر قيصر امين پور
دكتر امين‌پور در دوم ارديبهشت ماه ۱۳۳۸ در گتوند دزفول به دنيا آمد. تحصيلات ابتدايي را در دزفول ادامه داد و در سال ۵۷ در رشته دامپزشكي دانشگاه تهران پذيرفته شد ولي پس از مدتي از اين رشته انصراف داد.
قيصر امين‌پور، در سال ۶۳ بار ديگر و اين بار در رشته زبان و ادبيات فارسي به دانشگاه رفت و اين رشته را تا مقطع دكترا گذراند و در سال ۷۶ از پايان‌نامه دكتراي خود با راهنمايي دكتر محمدرضا شفيعى كدكني با عنوان «سنت و نوآورى در شعر معاصر» دفاع كرد. اين پايان‌نامه در سال ۸۳ و از سوي انتشارات علمي و فرهنگي منتشر شد.
قيصر امين‌پور، تدريس در دانشگاه را در سال ۶۷ و در دانشگاه الزهرا آغاز كرد و سپس در سال ۶۹ در دانشگاه تهران مشغول تدريس شد. وي همچنين در سال ۶۸ موفق به كسب جايزه نيما يوشيج، موسوم به مرغ آمين بلورين شد. دكتر امين‌پور در سال ۸۲ به‌عنوان عضو پيوسته فرهنگستان زبان و ادبيات فارسي برگزيده شد.
وي فعاليت هنري خود را از حوزه انديشه و هنر اسلامي در سال 1358 آغاز كرد .
در سال 1367 سردبير مجله سروش نوجوان شد و از همين سال تاكنون در دانشگاه الزهرا و دانشگاه تهران به تدريس اشتغال دارد.
در سال 1382 نيز به عنوان عضو فرهنگستان ادب و زبان فارسي انتخاب شد.
اولين مجموعه شعرش را با عنوان "تنفس صبح" كه بخش عمده آن غزل بود و حدود بيست قطعه شعر آزاد؛ از سوى انتشارات حوزه هنرى در سال 63 منتشر كرد و در همين سال دومين مجموعه شعرش "در كوچه آفتاب" را در قطع پالتويى توسط انتشارات حوزه هنرى وابسته به سازمان تبليغات اسلامى به بازار فرستاد.
در سال 1365 "منظومه ظهر روز دهم" توسط انتشارات برگ وابسته به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى به بازار مىآيد كه شاعر در اين منظومه 28 صفحهاى ظهر عاشورا، غوغاى كربلا و تنهايى عشق را به عنوان جوهره سروده بلندش در نظر مىگيرد. سال 69 برگزيده دو دفتر تنفس صبح و در كوچه آفتاب با عنوان «گزيده دو دفتر شعر» از سوى انتشارات سروش از وى منتشر مىشود .
"آينه هاى ناگهان" تحول كيفى و كمى امين‌پور را بازتاب مىدهد؛ در اين مرحله امين‌پور به درك روشنترى از شعر و ادبيات مىرسد. اشعار اين دفتر نشان از تفكر و انديشهاى مىدهد كه در ساختارى نو عرضه مىشود. آينه هاى ناگهان، امين‌پور را به عنوان شاعرى تأثيرگذار در طيف هنرمندان پيشرو انقلاب تثبيت مىكند و از آن سو نيز موجوديت شاعرى از نسل جديد به رسميت شناخته مىشود.
در اواسط دهه هفتاد دومين دفتر از اشعار امين‌پور با عنوان "آينه هاى ناگهان 2"منتشر مىشود كه حاوى اشعارى است كه بعدها در كتابهاى درسى به عنوان نمونه هايى از شعرهاى موفق نسل انقلاب مىآيد.
در همين دوران است كه برخى از اشعار وى همراه با موسيقى تبديل به ترانه هايى مىشود كه زمزمه لبهاى پير و جوان مىگردد. پس از تثبيت و اشتهار، ناشران معتبر بخش خصوصى علاقه خود را به چاپ اشعار امين‌پور نشان مىدهند و در اولين گام، انتشارات مرواريد گزينه اشعار او را در كنار گزينه اشعار شاملو، فروغ، نيما... به دست چاپ مىسپارد كه در سال 78 به بازار مىآيد.
"گلها همه آفتابگردانند" جديدترين كتاب امين‌پور نيز در سال 81 از سوى انتشارات مرواريد منتشر شد كه به چاپهاى متعدد رسيد و با استقبال خوبى روبهرو شد.
دكتر قيصر امين پور در سال 1382 علي رغم تمايلش از سردبيري سروش نوجوان استعفا داد و ضمن عضويت در فرهنگستان زبان و ادبيات فارسى؛ در دانشگاه تهران و الزهرا تدريس مي كرد و به كارهاى پژوهشى مشغول بود.
ويژگي سخن قيصر امين پور پيش از آنكه به عنوان شاعر دفاع مقدس و كودك و نوجوان به شمار آيد در جامعه ادبي امروز به خاطر ويژگي هاي شعري اش شناخته شده است و شعرهاي عمومي اش بيشتر از شعرهاي كودكانه و نوجوانانه اش بر سر زبانهاست.
قيصر از دوران فعاليت خود در دوران دفاع مقدس،اش اشعار فراموش نشدني بر جاي گذاشته است كه تعهدات قلبي شاعري دردمند،انقلابي و آرمانخواه كاملا در آن هويداست.
نگاههاي اصيل،عميق و انساني او به مقولاتي چون فلسطين،انتظار و حضرت مهدي(عج)،شهادت و دفاع مقدس از جمله نگاههاي نابي ست كه نظير آن را نزد كمتر شاعري ميتوان يافت.از قيصر معمولا به عنوان شاعر متعادلي ياد ميشود كه حتي زيبايي كلام و نگاه هم در شعر او از افراط و تفريط به دور است.شعر قيصر يكي از معدود ردپاهايي ست كه در جريان شعر امروز مسير خود را گم نمي كنند.
از نيمه ي دوم دهه شصت بود كه قيصر امين پور به ثبات زبان و انديشه در شعرش دست يافت. هر چند جامعه ادبي او را به عنوان يك اديب آكادميك و استاد دانشگاه مي شناسد ولي حوزه ادبيات كودكان و نوجوانان هنوز قيصر را از آن خود مي داند. دو دفتر "به قول پرستو" و "مثل چشمه- مثل رود" آوازه خوبي دارند.
در طليعه دفتر "به قول پرستو" شاعر با طرح چند پرسش ارتباط خود را با مخاطب آغاز مي كند:
چرا مردم قفس را آفريدند؟ چرا پروانه را از شاخه چيدند؟
چرا پروازها را پر شكستند؟ چرا آوازها را سر بريدند؟
قالبهاي مورد علاقه همين پور عبارتند ار:چهارپاره، غزل، دو بيتي، قالب نيمايي و مثنوي .
ويژگي هاي شعري
الف: مضمون بكر
هوشياري و دقت نظر امين پور از او شاعري مضمون ياب و نكته پرداز ساخته است. مضمون يابي و نكته پردازي او از نوعي نيست كه وي را از واقعيت ها دور ساخته و نازك انديشي هاي معما گونه را به ذهن و زبانش راه دهد(مثل شاعران سبك هندي.( ويژگي زبان او در عين سادگي و رواني، از زيبايي چشمگيري برخوردار است؛ مثلاً شعرهاي لحظه سبز دعا،حضور لاله ها و لحظه شعر گفتن
ب: انديشه هاي نو
يك تفكر سنتي در اين مورد بر اين باور است كه هر چه بوده، گذشتگان و ديگران سروده و نوشته اند. پس آنچه سروده و نوشته مي شود، تازگي و طراوت ندارد و دست كم تفسيري از آثار آنان است. اما پاسخي ديگر هست كه مي گويد: همه چيز را همگان دانند و همگان هنوز و به خلق و كشف مدام هنري باور دارند. قيصر يكي از شاعراني است كه در اين زمينه تلاش خوبي را سرگرفت. در قطعه "راه بالا رفتن" اين نوگرايي در مضمون و انديشه ديده مي شود.
ج: زبان امروزي
امين پور در شعرهايش مي كوشد از زبان امروزي در نهايت سلاست و رواني استفاده كند و رعايت كامل قوانين بكار گرفتن فرهنگ كنايات و اصلاحات به جمعيت زبان او كمك مي كند. او در شعر "بال هاي كودكي" بيش از هر شعري فرهنگ زباني توده مردم را وارد كرده است.
د: گوناگوني موضوعات
موضوعات برگزيده او ،عام و متعلق به نوجوانان و مردم است و تازگي و طراوت خوبي دارند و اين فعاليت و حجم ذهنيت او را نشان مي دهد.
هـ: وزن
يكي از راههاي ارتباط با كودكان و نوجوانان در شعر استفاده از وزن ريتميك و واژه هاي موزون و خوش آهنگ است و امين پور از اين اوزان و نيز ديگر اوزان براي عام در شعرهايش به تنوع استفاده كرده است.
نمونه شعر
خلاصه خوبيها براي امام خميني(ره)، از كتاب تنفس صبح:
لبخند تو خلاصه خوبيهاست لختي بخند خنده گل زيباست
پيشانيت تنفس يك صبح است صبحي كه انتهاي شب يلداست
در چشمت از حضور كبوترها هر لحظه مثل صحن حرم غوغاست
رنگين كمان عشق اهورايي از پشت شيشه دل تو پيداست
فرياد تو تلاطم يك طوفان آرامشت تلاوت يك درياست
با ما بدون فاصله صحبت كن اي آن كه ارتفاع تو دور ازماست
قصير امين پور، در حوزه شعر كودك و نوجوان نيز، نامي آشناست ولي مانند بعضي از شاعران، در حوزه شعر كودك مكث چنداني از خود نشان نداد و بيشتر توجه خود را به نوجوانان معطوف داشت. نمونه آثار او در بخش شعر نوجوان: مثل چشمه، مثل رود(1368)، به قول پرستو(1375)، تنفس صبح(1363)، در كوچه انقلاب (1363(.
شعر راز زندگي از كتاب به قول پرستو:
غنچه با دل گرفته گفت:
زندگي
لب زخنده بستن است
گوشه اي درون خود نشستن است
گل به خنده گفت
زندگي شكفتن است
با زبان سبز راز گفتن است
گفتگوي غنچه وگل از درون با غچه باز هم به گوش مي رسد
تو چه فكر ميكني
كدام يك درست گفته اند
من فكر مي كنم گل به راز زندگي اشاره كرده است
هر چه باشد اوگل است
گل يكي دو پيرهن بيشتر ز غنچه پاره كرده است!
آثار
تنفس صبح
در كوچه آفتاب مثل چشمه ، مثل رود ظهر روز دهم
آينه هاي ناگهان
گلها همه آفتابگردانند
گزينه اشعار « مرواريد »
بي بال پريدن
طوفان در پرانتز
به قول پرستو « مجموعه شعر نوجوان»
سنت و نو آوري در شعر معاصر
و....
قيصر امين‌پور شب گذشته هنگامي كه بر اثر بيماري به بيمارستان دي تهران منتقل شده بود و تلاش‌هاي پزشكان براي مداواي وي نتيجه‌هاي در برنداشت درگذشت. شنيده‌ها حاكي از آن است كه امين‌پور بر اثر بيماري قلبي درگذشته‌است.
از وي در زمينه‌هايي چون شعر كودك و نثر ادبي، آثاري منتشر شده است كه به آنها اشاره مي‌كنيم: طوفان در پرانتز (نثر ادبي، ۱۳۶۵)، منظومه ظهر روز دهم (شعر نوجوان، ۱۳۶۵)، مثل چشمه، مثل رود (شعر نوجوان، ۱۳۶۸)، بي‌بال پريدن (نثر ادبي، ۱۳۷۰) و به قول پرستو (شعر نوجوان، ۱۳۷۵).
از ديگر آثار قيصر امين‌پور، ميتوان به مجموعه شعر «آينه‌هاي ناگهان» ۱۳۷۲، «گزينه اشعار» (۱۳۷۸، مرواريد) و مجموعه شعر «گلها همــه آفتابگردان‌اند» (۱۳۸۰، مرواريد) اشاره كرد.
وي پس از تصادفي در سال ۱۳۷۸ همواره از بيماري‌هاي مختلف رنج مي‌برد و در نهايت در دوشنبه هفتم مهر ۱۳۸۶ در بيمارستان دي درگذشت.
